Afgelopen woensdag werd de wielerwereld opgeschrikt door een heftige crash tijdens de eindsprint van de eerste etappe van de Ronde van Polen. De Nederlandse Fabio Jakobsen kwam door toedoen van zijn landgenoot Dylan Groenewegen hard ten val en ligt nog altijd in comateuze toestand in een ziekenhuis in Polen. De schade is enorm en de vraag is of Fabio zijn carrière als profrenner ooit nog een vervolg kan geven. Hoewel Patrick Lefevere, teambaas van Deceuninck-QuickStep, de ploeg van Fabio Jakobsen, de afgelopen dagen in al zijn emotie sprak van een moordaanslag, is civielrechtelijk gezien een belangrijke vraag in hoeverre Jacobsen Groenewegen of de organisatie aansprakelijk kan houden voor zijn schade. Op deze vraag gaan wij in dit blog nader in.

Wielrennen en valpartijen

Valpartijen zijn helaas eerder regel dan uitzondering in de wielerwereld. In iedere etappe komen wel één of meerdere valpartijen voor. Over het algemeen blijft het bij forse schaafwonden en vervelende botbreuken, maar valpartijen met een ernstigere afloop zijn gelukkig een stuk zeldzamer. De renners leveren keer op keer een topprestatie, maar zijn dus ook erg kwetsbaar. Er wordt met hoge snelheden gereden en de bescherming gaat niet verder dan een helm. De UCI, de internationale wielerbond, heeft daarom naast onder andere regelgeving over doping, ook regels opgesteld om de veiligheid van de renners zoveel mogelijk te waarborgen. Zo is het in de laatste 200 meter voor de finish niet toegestaan om als renner van je lijn af te wijken en het uitdelen van elleboogjes is naast zeer onsportief, ook erg gevaarlijk. De meeste renners houden zich netjes aan de regels, maar renners als Mark Cavendish staan erom bekend dat zij deze regels in het heetst van de strijd nog weleens willen overtreden. Hetzelfde lijkt Dylan Groenewegen afgelopen woensdag te zijn overkomen. Groenewegen en Jakobsen streden beiden om de winst van de etappe, maar als Jakobsen over rechts komt, gooit Groenewegen de deur dicht, waardoor Jakobsen met volle snelheid in de ijzeren constructie van de finish terechtkomt en zwaargewond raakt.

Oud-sprinter Jean-Paul van Poppel en analist Danny Nelissen zijn het erover eens: Dylan Groenewegen heeft een desastreuze fout gemaakt en hij is duidelijk te ver gegaan door van zijn lijn af te wijken, maar geen van beiden zijn de mening toegedaan dat Groenwegen Jakobsen met voorbedachten rade de hekken in heeft geduwd: “Ik weet zeker dat Dylan niet op dat moment dacht ‘ik zal hem even het hek inrijden”, aldus Nelissen in een interview met de NOS. De kans is juridisch gezien dan ook erg klein dat Groenewegen strafrechtelijk een verwijt valt te maken. Civielrechtelijk ligt dit anders.

Aansprakelijkheid

Ingevolge artikel 6:162 BW is een persoon jegens een ander aansprakelijk voor diens schade indien er sprake is van onrechtmatig handelen of nalaten. Ook binnen een sport- en spelsituatie kunnen deelnemers aansprakelijk zijn voor schade die zij toebrengen aan een andere deelnemer, maar binnen een dergelijke situatie gelden zwaardere eisen voor het aannemen van onrechtmatigheid. In het Tennisbal-arrest is door de Hoge Raad bepaald dat deelnemers binnen een sport- en spelsituatie bepaalde gedragingen van elkaar mogen verwachten die buiten die situatie als onrechtmatig kunnen worden aangemerkt, maar binnen de sport- en spelsituatie worden gekwalificeerd als een ongelukkige samenloop van omstandigheden.

In dit geval kan men zich afvragen of het overtreden van de regels binnen een sport waarvan bekend is dat een overtreding over het algemeen letsel tot gevolg heeft, gedragingen zijn die deelnemers van elkaar mogen verwachten en derhalve kunnen worden aangemerkt als een ongelukkige samenloop van omstandigheden. Zoals eerder opgemerkt, zijn de wielersport en valpartijen onlosmakelijk met elkaar verbonden, maar een valpartij die ontstaat door onoplettendheid is van een andere orde dan een renner in een drukke eindsprint, waarin over het algemeen zeer weinig ruimte is, aan de kant duwen of afsnijden. Op basis van de beelden lijkt hier geen sprake meer te zijn van een ongelukkige samenloop van omstandigheden, maar van onrechtmatig handelen, waardoor Jakobsen Groenewegen onzes inziens aansprakelijk kan houden voor de, zoals het er nu naar uitziet, forse schade.

Maar hoe zit het met de aansprakelijkheid van de organisatie? In hoeverre heeft zij gevaarzettend, en dus onrechtmatig, gehandeld door rondom de finish ijzeren hekken te plaatsen? Dat zal een tweestrijd zijn die bij elke wielerwedstrijd aan de orde is. Rondom de finish zijn namelijk, naast de renners zelf, ook een hoop andere aanwezigen, zoals leden van de organisatie, pers en leden van de deelnemende wielerploegen. Ook hun veiligheid dient, net als die van de renners, te worden gewaarborgd, want de finish is nu eenmaal een plek waar veel valpartijen plaatsvinden. Meer dan eens is een renner in het publiek terecht gekomen en heeft daarbij de mensen buiten het parcours verwondt. Aan de andere kant breekt een ijzeren hek een deel van de val, waardoor het publiek net wat veiliger is, maar het ontstaan van ernstig letsel bij de renner lijkt daarmee een gegeven. Zeker als er, zoals nu het geval was, sprake is van een finish bergaf, waardoor de snelheden van de renners behoorlijk oplopen. En er lijken andere, minder gevaarlijke, oplossingen mogelijk, zoals een plastic afzetting of het plaatsen van zacht materiaal voor de hekken. Al Kelderluikend kan men derhalve concluderen dat ook de organisatie in dit geval onrechtmatig heeft gehandeld.

Opvallend is dat de UCI alle verantwoordelijk voor de veiligheid van zich afschuift. De UCI heeft in artikel 2.2.017 van de Cycling Regulations Road Race bepaald dat een gebied van 300 meter vóór en 100 meter ná de finishlijn moet worden afgezet, maar direct daaronder, in artikel 2.2.018 van dezelfde regelgeving, geeft UCI vervolgens aan in geen geval aansprakelijk te zijn voor enige defecten in het parcours of ongelukken en legt de verantwoordelijkheid daarvoor volledig bij de renners en de organisatie. UCI stelt derhalve de regels op, heeft binnen de organisatie een toezichtsorgaan, maar lijkt zelf niet gecontroleerd te worden of verantwoordelijk te kunnen worden gehouden.

Conclusie

Uiteraard staat nu alles in het teken van het welzijn van Fabio Jakobsen en hoopt iedereen dat hij uit zijn coma ontwaakt en geen blijvend letsel aan de val overhoudt. Mocht hij zijn schade willen verhalen, dan lijken daar in iedere geval meerdere mogelijkheden voor te zijn.

Contact

Dit blog is geschreven door Paulien Gossens. Heeft u een vraag over dit onderwerp of bent u benieuwd wat wij voor u kunnen betekenen, bel dan met 073-6900888, stuur een facebookbericht, of stuur een e-mail naar info@jba.nl.

Beeld: Getty Images via nu.nl