Op 22 oktober 2020 oordeelde de Rechtbank Noord-Holland over de vraag of de bestuurder van een auto nog kan worden aangemerkt als de bestuurder nadat de passagier tijdens de autorit de handrem van de auto heeft aangetrokken. U kunt hier de uitspraak teruglezen.

Wat is er gebeurd?

Een man speelde samen met zijn voetbalteam een uitwedstrijd bij een andere voetbalclub. Hij is samen met twee teamgenoten per auto na de voetbalwedstrijd terug naar Groningen gereisd. Aldaar is de trainer opgehaald om mee te rijden naar een feest. Gedurende deze autorit heeft de man, de verzoeker in deze zaak, de auto bestuurd. Geen van de mannen droeg een veiligheidsgordel.

Tijdens de rit heeft de trainer plotseling de handrem van de auto aangetrokken, terwijl de auto ongeveer 70 kilometer per uur reed. Als gevolg van het in werking stellen van de handrem tijdens het rijden blokkeerden de achterwielen van de auto. De auto is vervolgens in een ongecontroleerde dwarsslip terechtgekomen, waarbij de auto in botsing is gekomen met de betonnen pilaar van het spoorwegviaduct rechts naast de rijbaan. Het voertuig tolde vervolgens op de rijbaan rechts om zijn as om op de linker rijbaan tot stilstand te komen. Hierbij is de achterzijde van de auto nog in botsing gekomen met een andere pilaar. De man, die alcohol genuttigd bleek te hebben, en een van de andere passagiers zijn uit de auto geslingerd en ernstig gewond geraakt. De andere passagier is vlak na het ongeval aan zijn verwondingen overleden. De man heeft hersenletsel opgelopen.

De verzekering

De man heeft voor zijn schade als gevolg van het ongeval een beroep gedaan op aansprakelijkheid van REAAL in het kader van de Wet Aansprakelijkheidsverzekering Motorvoertuigen (WAM) en polisdekking onder de eveneens bij REAAL lopende Schadeverzekering Inzittenden (SVI).

In artikel 4 lid 1 van de WAM is bepaald dat de verzekering geen schade hoeft te dekken die is toegebracht aan de bestuurder van het motorvoertuig dat het ongeval heeft veroorzaakt. In artikel 48 van de Bijzondere voorwaarden van de SVI staat dat schade die is veroorzaakt terwijl de bestuurder alcohol heeft genuttigd is uitgezonderd.

De strafzaak

In de tussentijd is de trainer die aan plotseling aan de handrem trok strafrechtelijk veroordeeld. De strafrechter overwoog dat de trainer, de verdachte in de strafzaak, op het moment dat hij als passagier aan de handrem trok bewust een bedieningsorgaan van de auto heeft gehanteerd en zodoende de voortbeweging en rijrichting van het motorrijtuig heeft beïnvloed. Naar het oordeel van de rechtbank heeft de trainer zich dan ook op dat moment en daardoor gemanifesteerd als bestuurder van de auto.

De trainer heeft vervolgens hoger beroep ingesteld. Het hof heeft in hoger beroep eveneens geoordeeld dat de trainer zich in juridische zin heeft gedragen als bestuurder door de voortbeweging en de rijrichting van de personenauto met zijn handelen te beïnvloeden.

Standpunt REAAL

REAAL heeft na kennisname van de strafzaak aan de man medegedeeld dat zowel onder de WAM-verzekering als onder de SVI-polis geen dekking bestaat. Voor wat betreft de WAM-verzekering stelt REAAL zicht op het standpunt dat de man de bestuurder was van de auto en dat aan hem daarom krachtens artikel 4 van de WAM geen dekking wordt verleend voor zijn schade. Met betrekking tot de SVI-verzekering merkt REAAL op dat de man alcohol had genuttigd en dat zij zich daarom beroept op de uitsluiting uit de verzekeringsvoorwaarden. REAAL is daarom verder niet bereid een schadevergoeding te betalen aan de man. REAAL merkt daarbij ook nog op dat er sprake is van eigen schuld aan de zijde van de man omdat hij geen gordel droeg tijdens de autorit.

Civiele procedure

De man heeft REAAL in een civiele procedure betrokken. In deze procedure heeft de man de rechtbank verzocht om te verklaren voor recht dat REAAL aansprakelijk is voor het ongeval en dat zij daarom gehouden is de schade van de man te vergoeden. De man heeft aan zijn vordering het volgende ten grondslag gelegd. Volgens de man zat hij ten tijde van het ongeval weliswaar nog achter het stuur van de auto, maar kon hij feitelijk niet meer als bestuurder van de auto in de zin van de WAM worden aangemerkt omdat de trainer met het trekken aan de handrem zich als bestuurder van de auto gedroeg.

REAAL voert opnieuw aan dat artikel 4 lid 1 van de WAM aansprakelijkheid voor de schade van de man als bestuurder uitsluit. Volgens REAAL was de man ten tijde van het ongeval nog steeds de feitelijke bestuurder van de auto, zelfs als hij dat in juridische zin niet meer was door de actie van de trainer. Volgens REAAL kon de man, buiten de ingeschakelde handrem om, de bedieningsorganen van de auto hanteren. De man stuurde, kon het rempedaal bedienen, bepaalde de plek op het wegdek en kon de auto weer van de handrem halen. Aldus kon de man volgens REAAL invloed uitoefenen op het verdere tot stilstand komen van de auto.

Wat oordeelde de rechtbank?

De rechtbank is van oordeel dat als “bestuurder” in de zin van de WAM de persoon moet worden aangemerkt die daadwerkelijk en zelfstandig de bedieningsorganen van het voertuig hanteert en aldus de voortbeweging, richting en snelheid van het voertuig bepaalt.

De rechtbank overweegt vervolgens dat vaststaat dat de man ten tijde van het ongeval achter het stuur van de auto zat en dat de trainer tijdens de rit de handrem van de auto heeft aangetrokken, waarmee de voortbeweging, de rijrichting en de snelheid van de auto direct werden beïnvloed. Deze handeling van de trainer heeft naar het oordeel van de rechtbank tot gevolg dat de man vanaf dat moment niet meer in staat was om zelf de auto feitelijk nog te besturen. Er dient daarom vanuit te worden gegaan dat de man zijn hoedanigheid van bestuurder vanaf het moment van het aantrekken van de handrem van de auto door de trainer heeft verloren, zodat hij ten tijde van het schadeveroorzakende ongeval niet meer als bestuurder van de auto kon worden aangemerkt, aldus de rechtbank. De rechtbank verwijst hierbij ook naar de uitspraken in de strafzaken.

Het voorgaande brengt mee dat REAAL de uitsluiting van artikel 4 lid 1 WAM niet aan de man kan tegenwerpen. REAAL kan derhalve op basis van de WAM en de polisvoorwaarden aansprakelijk worden gehouden voor de door de man als gevolg van het ongeval geleden en nog te lijden schade

Eigen schuld en billijkheidscorrectie

REAAL heeft betoogd dat er sprake is van eigen schuld aan de zijde van de man. Artikel 6:101 lid 1 BW bepaalt dat wanneer de schade mede een gevolg is van een omstandigheid die aan de benadeelde kan worden toegerekend, de vergoedingsplicht wordt verminderd door de schade over de benadeelde en de vergoedingsplichtige te verdelen in evenredigheid met de mate waarin de aan ieder toe te rekenen omstandigheden tot de schade hebben bijgedragen.

Eigen schuld van de man is pas aan de orde als moet worden geconcludeerd dat het schadeveroorzakende ongeval (mede) is veroorzaakt door zijn handelen, voor wat betreft het gebruik van verdovende middelen. Volgens de rechtbank is niet komen vast te staan dat het alcoholgebruik van de man voorafgaand aan het ongeval op enigerlei wijze heeft bijgedragen aan het ontstaan van het ongeval, in die zin dat als de man géén alcohol zou hebben genuttigd voorafgaand aan het ongeval hij het ongeval – op enigerlei wijze – had kunnen vermijden. Het ongeval is immers ontstaan doordat de trainer plotsklaps aan de handrem van de auto trok. Het alcoholgebruik heeft dus niet geleid tot eigen schuld aan de zijde van de man.

De rechtbank oordeelde wel dat er sprake is van 25% eigen schuld aan de zijde van de man omdat hij geen veiligheidsgordel droeg ten tijde van de autorit. De rechter past vervolgens nog een billijkheidscorrectie toe van 10% omdat de man zelf geen ernstige fout heeft gemaakt, hij nog jong was ten tijde van het ongeval en hij ernstig letsel heeft opgelopen.

Conclusie

De rechtbank oordeelt dat REAAL 85% van de schade van de man dient te vergoeden en dat de man 15% van zijn eigen schade dient te dragen omdat hij geen gordel droeg ten tijde van het ongeval.

Heeft u vragen over dit onderwerp?

Dit blog is geschreven door Femke Uijen. Heeft u een vraag over dit onderwerp of bent u benieuwd wat wij voor u kunnen betekenen, bel dan met 073-6900888, stuur een facebookbericht, of stuur een e-mail naar info@jba.nl.