Albert Heijn verkocht besmette blauwe bessen

Afgelopen week riep de Albert Heijn massaal de ingevroren kilozakken blauwe bessen van het eigen huismerk terug nadat er melding werd gedaan van mogelijk besmetting met het hepatitis A-virus. Albert Heijn heeft klanten die de besmette kilozakken hebben gekocht, gewaarschuwd voor het virus en daarbij vermeldt dat ze hen een terugbetaling wil aanbieden. Twintig mensen zouden zich reeds hebben gemeld bij de supermarkt met ziekteverschijnselen na het consumeren van de blauwe bessen. Het RIVM houdt er rekening mee dat er mogelijk meer besmettingen zullen volgen.

Een consument heeft inmiddels een schadeclaim ingediend tegen de Albert Heijn nadat hij ziek werd door het eten van blauwe bessen. Hoewel de omvang van deze vordering nog niet bekend is, kan dit, gelet op de waarschijnlijke toename van besmettingsgevallen, een opmaat vormen voor een massaschadeclaim.

Sinds 2020 biedt de Wet afwikkeling massaschade in collectieve actie (WAMCA) de mogelijkheid tot het collectief instellen van een claim voor massaschade.  In dit artikel wordt besproken de kansen en valkuilen van een massaschadeclaim besproken.

Functie van de WAMCA

Er bestond al langer een wet op basis waarvan een massaschadecaim kon worden ingediend, maar pas met de WAMCA wordt er voorzien in de mogelijkheid om bij de rechter een schadevergoeding te eisen in een collectieve actie. Een procedure op basis van de WAMCA kan echter niet zomaar door iedereen worden gevoerd. Er dient een belangenorganisatie aangewezen te worden die de schadeveroorzakende partij (de Albert Heijn) zal aanspreken en die belangenorganisatie moet of een vereniging of een stichting met volledige rechtsbevoegdheid zijn. Om een massaschadeclaim aan te brengen bij de rechtbank dienen de slachtoffers zich dus te verenigen in een rechtspersoon.

Ontvankelijkheidsvereisten

Naast de eis van een vereniging of stichting zijn er nog andere eisen voordat er een massaschadeclaim kan worden ingediend. De wetgever heeft willen voorkomen dat de slachtoffers benadeeld zouden worden door belangenorganisaties met een zuiver commercieel doel. Belangenorganisaties moeten thans aan een aantal vereisten voldoen alvorens ze toegang tot de poort van de WAMCA krijgen. De eisen staan in artikel 3:305a BW. Deze eisen gaan ver. Zo moet in de statuten van de belangenorganisatie staan dat de organisatie specifiek voor dit belang opkomt. De belangenorganisatie moet ook voldoende representatief zijn gelet op haar achterban en de omvang van de vertegenwoordigde eisers. Ook moet de belangenorganisatie voldoet aan enkele governance– en transparantievereisten, zoals dat de bestuurders geen winstoogmerk mogen hebben en dat de belangenorganisatie zich vóór de procedure al bij de Albert Heijn heeft gemeld tot het treffen van een regeling. De belangenorganisatie moet ook banden hebben met Nederland, voordat ze naar de Nederlandse rechter kan stappen.

Als er een rechtsvordering met een klein financieel belang wordt ingediend hoeft de belangenorganisatie niet aan alle eisen te voldoen, maar dan kunnen ze ook geen schadevergoeding afdwingen bij de rechter. Daar schieten de slachtoffers die ziek zijn geworden door de blauwe bessen derhalve weinig mee op.

Een andere belangrijke eis is dat de belangenorganisatie aannemelijk moet maken dat een collectieve vordering efficiënter en effectiever is dan het voeren van een individuele procedure per eiser (artikel 1018c lid 5 sub Rv). Als alle eisers hetzelfde type gezondheidsklachten heeft opgelopen, kan dit mogelijk aannemelijk worden gemaakt. Vaak reageren mensen juist heel verschillend op eenzelfde besmetting. Dit is daarom een lastige hobbel voor de blauwe bessen slachtoffers.

Kan een massaschadeclaim tegen de Albert Heijn?

Indien er een belangenorganisatie overweegt om de Albert Heijn aansprakelijk te stellen voor de schade die gedupeerden hebben opgelopen als gevolg van het hepatitis A-virus dat op blauwe bessen uit de diepvries zat, zal hij de ontvankelijkheidseisen van artikel 3:305a BW moeten doorlopen.

Het gelijksoortigheidsvereiste is daarbij een hobbel. In deze zaak gaat het om de belangen van consumenten die van het Albert Heijn-huismerk de kilozakken blauwe bessen hebben gekocht. Als collectief hebben ze soortgelijke klachten als gevolg van een mogelijke hepatitis A-besmetting. Dat betekent echter nog niet dat de schade ook vergelijkbaar is en zich leent voor bundeling in een collectieve actie. De zaak houdt wel voldoende verband met Nederland. De Albert Heijn is een in Nederland gevestigde en opererende partij en de schade is in Nederland geleden. De achterban voor de belangenorganisatie bestaat daarnaast uit consumenten van de Albert Heijn die voornamelijk in Nederland hun woonplaats zullen hebben. De rest van de ontvankelijkheidsvereisten zijn afhankelijk van de invulling van de desbetreffende belangenorganisatie die zal optreden voor de gedupeerden.

Kortom: het voorlopige oordeel is dat alleen als de schades voldoende vergelijkbaar zijn, of bijvoorbeeld in specifieke categorieën kunnen worden onderverdeeld, past een massaschadeclaim. Zijn de gevolgen te individualistisch, dan kan de belangenorganisatie niet aantonen dat het efficiënter en effectiever is om een massaschadeclaim in te dienen dan een individuele vordering.

Belangrijkste grondslag aansprakelijkheid

De aansprakelijkheid van de Albert Heijn kan gestoeld worden op verschillende grondslagen, maar de belangrijkste lijkt productaansprakelijkheid. Allereerst kan de Albert Heijn op grond van artikel 6:185 BW risicoaansprakelijk zijn voor een gebrekkig product. Daarvoor is vereist dat het product ‘in het verkeer is gebracht’, dat er een gebrek is in het product en dat er een causaal verband bestaat tussen de schade en het gebrekkige product.

Artikel 6:186 lid 1 BW geeft aan dat een gebrek een schending is van de veiligheidsverwachting die de bestemde doelgroep aan het product mocht geven. Het lijkt evident dat de besmette blauwe bessen gebrekkig producten zijn. De veiligheidsverwachting die de bestemde doelgroep, namelijk alledaagse klanten die boodschappen komen doen, aan de blauwe bessen mochten geven, is geschonden. De terugroepactie van de Albert Heijn bevestigt dat des te meer.

Onder producent wordt verstaan: “fabrikant van een eindproduct, de producent van een grondstof of de fabrikant van een onderdeel, alsmede eenieder die zich als producent presenteert door zijn naam, zijn merk of een ander onderscheidingsteken op het product aan te brengen”. Het ging om een product van het huismerk van Albert Heijn. Op grond van Fennia/Philips maakt het niet uit of de Albert Heijn dit product uiteindelijk zelf heeft geproduceerd of niet. Een persoon die zijn merk, onderscheidingsteken of naam op het product heeft aangebracht, hoeft zich niet op een andere manier als producent van het product te presenteren om risicoaansprakelijkheid te dragen onder de voorwaarden van de richtlijn. Een producent die stelt geen producent te zijn maar wel met toestemming zijn naam heeft verbonden aan een product, exonereert zich niet van productaansprakelijkheid. Een persoon wekt daar immers de indruk mee dat hij betrokken is bij het productieproces.

Een vordering gebaseerd op productaansprakelijkheid lijkt daarmee een redelijke kans van slagen te hebben, als de besmetting van Hepatitis A en het kopen van de blauwe bessen kan worden bewezen.

De aansprakelijkheid kan daarnaast worden gebaseerd op artikel 6:162 BW. De belangenorganisatie zal dan bij de inhoudelijke behandeling de vereisten voor de onrechtmatige daad moeten staven. Ze zal onrechtmatigheid, toerekenbaarheid, causaliteit, relativiteit en schade moeten bewijzen.

Conclusie

Voordat er een massaschadeclaim kan worden ingediend dienen de slachtoffers zich te verenigen in een belangenorganisatie. Deze belangenorganisatie is aan veel formele vereisten gebonden. Inhoudelijk gezien dient de belangenorganisatie aan te tonen dat de schade van de individuele eisers enigszins uniform is, zodat het efficiënter en effectiever is om de schade in een massaschadeclaim te vorderen, dan door iedere individuele eiser op zichzelf.

Meer vragen over dit onderwerp? Wij zullen spoedig een uitgebreidere juridische toelichting publiceren.

 

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *